U 16 sela Sredačke Župe danas živi oko 8.000 stanovnika, najviše Bošnjaka i tek nešto više od 100 Srba. Najviše ih je u Mušnikovu oko 60, Drajčiću 15, Gornjem Selu 7, Sredskoj 6, Stajkovcima 2 i Planjanu 1. Samo je Stružje čisto albansko selo, piše Jedinstvo.
Na severnim stranama, na njenom središnjem delu, 80 kilometara duge Šar planine i južno iznad Prizrena, smeštena je Sredačka Župa, sa obe strane gornjeg toka Prizrenske Bistrice.
U vreme Кraljevine Jugoslavije imala je administrativni status opštine sa sedištem u Sredskoj. U geografskom smislu Sredačka Župa obuhvata živopisnu kotlinu između Prizrena i Brezovice prema vrhovima Šare. Mnogi je nazivaju Prizrenska Župa ili samo Župa.
Sredačka Župa je zagrađena vrhovima: prevojem Prevalac, na oko 1.515 metara nadmorske visine, sa severa Ošljakom 2.212 metara, a na jugu Crnim Vrhom na oko 2.600 metara nadmorske visine. Preko nje je vodio važan srednjovekovni karavanski put Solun – Skoplje – Prizren – Skadar.
Posle 1945. godine, Sredačka Župa gubi status administrativne oblasti i sva naselja koja su joj pripadala dobivaju status mesnih zajednica opštine Prizren.
Tek nešto više od 100 Srba
U živopisnoj netaknutoj prirodi obitava 16 sela sa više od 8.000 stanovnika, među kojima je tek nešto više od 100 Srba. Do 1999. godine ovde je živelo blizu dve hiljade Srba. Pritisci Albanaca i nesigurnost su bili glavni razlog odlaska Srba iz severnih šarplaninskih krajeva posle 1999. godine. Danas je Srba najviše u Mušnikovu – 60tak , Drajčiću 15-tak, Gornjem Selu – sedam, Sredskoj – šest, Stajkovcima – dva i Planjanu – jedan. Samo je Stružje čisto albansko selo. Prema katastru iz 1977. godine Sredačka Župa, nekada opština sa sedištem u Sredskoj, je obuhvatala površinu od 163 km kvadratnih.
Sela u Sredačkoj Župi, po nazivima, ali i toponimima drugih mesta svedoče da su srpskog porekla i da su ovde vekovima živeli Srbi. U geografski očuvanoj prirodi je 16 sela: Pousko, Jablanica, Lokvica, Rečane, Živinjane, Planjane, Nebregošte, Manastirica, Stružje, Donje Ljubinje, Gornje Ljubinje, Sredska, Drajčići, Bogoševce, Mušnikovo i Gornje Selo.
Stare oronule i dotrajale kuće, mnoge pokrivene kamenim pločama i srušene, govore o iščezlom životu podno šarplaninskih vrhova. U svakom srpskom selu je više praznih kuća nego onih u kojima se živi. U školi u Drajčićima nema srpskih đaka od 2004. godine. Do 1999. godine škola u Drajčićima je brojala više od 70 učenika Srba i Bošnjaka koji su nastavu pohađali po nastavnom planu i programu Republike Srbije.
Škola je bila istureno odenjenje OŠ „Sredska” iz Sredske, susednog velikog čisto srpskog sela. Nažalost, danas nema srpskih učenika u Sredačkoj Župi. Ostali su samo stari a Albanci su. Eto, pokušali 2004. i da sruše školu u Drajčićima, govore Srbi u Sredskoj.
Preostali ostareli Srbi malo mogu učiniti da se okrenu nekoj većoj poljoprivredi, tradicionalnom stočarstvu ili drugim poslovima. Bošnjaci su ti koji se bave više preduzetništvom.
Tradicionalna orijentisanost stanovništva u Sredačkoj Župi je stočarstvo, koje tokom čitavog 20. veka stagnira. Poslednjih decenija 20. veka počinje razvoj malih preduzeća u oblastima trgovine, transporta, usluga i ugostiteljstva.
Ova oblast je poznata po velikom broju ugostiteljskih objekata gde se sprema veoma kvalitetna domaća hrana. Većina restorana je smeštena u kamenitoj dubodolini pored same Prizrenske Bistrice, iznad manastira Svetih Arhanđela, a najviše ih je u selu Rečane.
„Posle 2000. godine se pojavljuju i prva preduzeća za proizvodnju i telekomunikacije“, priča Živojin Todorović iz Mušnikova, sela u kojem je danas najviše Srba, oko 60.
U Župi trenutno radi fabrika sokova „Fruti” kod Rečana, fabrika za proizvodnju stiropora u Mušnikovu, te dva kamenoloma. Turska je pomogla zemljoradničkoj zadruzi „Selo” u Rečanu da pokrene proizvodnju čuvenog šarskog sira a urađeno je dosta i na gajenju malina.
Srpska sela u Sredačkoj Župi bukvalno su desetkovana posle 1999. a malo se učinilo na povratku. Ovde je za Srbe posao misaona imenica. Preostali Srbi, uglavnom stari, govore da žive od socijalne pomoći i penzija, a malo ko od njih može da se bavi većim stočarstvom i drugom poljoprivredom u kraju koji je uglavnom šest meseci pod snegom.
